بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل‌سنت(860 مجموع کلمات موجود در متن) (4357 بار مطالعه شده است) 
بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل‌سنت
دکتر مهدی اکبرنژاد
کتاب حاضر روایات مربوط به بحث مهدویت را از دیدگاه شیعیان و اهل‌سنت بررسی کرده و به ذکر اشتراکات و نقاط اختلافی آنان در این زمینه پرداخته است.
چکیده‌ای از فصل‌های مختلف این کتاب به قرار زیر است:
فصل نخست: نگاهی کلی به احادیث مهدویت.
در این فصل، دانشمندان شیعه و سنی صاحب‌نظر در بحث مهدویت، و نیز کتاب‌های مربوط به این موضوع معرفی شده‌اند.
در بخش اول این فصل، سیر تدوین حدیث‌های مهدویت در کتب اهل‌سنت تا قرن دهم آمده و 270 کتاب اهل‌سنت ذکر شده که در آن‌ها به مسایل مهدویت اشارت رفته است. و 5 کتاب معرفی شده که به‌طور خاص برای این موضوع تألیف شده‌اند.
در بخش دوم، حجیت و تواتر احادیث مهدویت در دیدگاه اهل‌سنت از زبان عالمان‌شان مطرح شده است.
بخش سوم به کتاب‌های معتبر شیعه در قرن‌های ده‌گانه‌ی نخست پرداخته است.
در پایان این فصل نام 33 نفر از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله که روایات مهدویت از آنان رسیده، نقل شده است.
فصل دوم: مشترکات شیعه و سنی در مهدویت.
بخش اول: نسب و شمایل حضرت مهدی علیه‌السلام. (از خاندان رسول خدا صلی الله علیه و آله، هم‌نام خاتم‌الانبیاء صلی الله علیه و آله، هم‌کنیه با آن‌حضرت، فرزند امیرالمؤمنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما، شباهت‌هایی با رسول خدا صلی الله علیه و آله در خلق و خو، چهره‌ی نورانی، پیشانی بلند و بینی کشیده، خال بر گونه، دندان‌های جدا از هم، و ظهور در حالت مردی چهل‌ساله).
بخش دوم: ویژگی‌ها و شرایط ظهور: حتمی‌بودن ظهور، محل ظهور (مکه)، ظاهرشدن در مدینه پیش از ظهور، نزول فرشتگان برای یاری، یاران امام علیه‌السلام از سرزمین‌های گوناگون، تعداد آن‌ها، قدرت آن‌ها، زمینه‌های اجتماعی عصر ظهور (ناامیدی مردم، نداشتن پناهگاه، فراگیرشدن ستم، پیداشدن هرج و مرج، و فتنه‌های آستانه‌ی ظهور)
بخش سوم: نشانه‌های ظهور.
در این بخش ابتدا به تفاوت‌های زمینه‌های ظهور با نشانه‌های ظهور پرداخته شده است. شرح آن این است که زمینه‌های ظهور مواردی هستند که ظهور وابسته به آن‌هاست. آن‌ها لازمند اما کافی نیستند. یعنی به-صرف بروز آن‌ها ظهور اتفاق نمی‌افتد. اما نشانه‌های ظهور نوعی اعلام آمادگی برای ظهور هستند.
پس از بیان این مطلب و جداشدن زمینه‌ها و نشانه‌های ظهور، برخی ابهامات برطرف می‌شوند.
در ادامه، نشانه‌های حتمی و یا نشانه‌های کلی و محوری از نشانه‌های غیرحتمی یا ریز و جزئی تفکیک گشته‌اند.
سپس به بیان برخی نشانه‌های موردتأیید هردو فرقه پرداخته شده و مواردی چون: ندای آسمانی، سفیانی، خروج شعیب بن صالح، خسف در بیداء، بلندشدن پرچم‌های سیاه در خراسان، و قتل نفس زکیه.
بخش چهارم: ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی علیه‌السلام:
الف: تشابه سیره‌ی آن‌حضرت به روش رسول خدا صلی الله علیه و آله و مبارزه با بدعت‌ها و سنت‌های نادرست؛
ب: عدالت؛
ج: رفاه و آسایش عمومی؛
د: امنیت همه‌جانبه.
بخش پنجم: حضرت عیسی و حضرت مهدی علیهماالسلام.
در این بخش روایات نمازگزاردن حضرت عیسی علیه‌السلام به امامت حضرت مهدی علیه‌السلام براساس منابع اهل‌سنت آورده شده‌اند.
بخش ششم: فراگیرشدن اسلام (اشاره به فتوحات حضرت مهدی علیه‌السلام).
فصل سوم: مسایل اختلافی شیعیان و اهل‌سنت در موضوع مهدویت.
مصداق‌های دوگانگی شیعه و سنی در بحث مهدویت که در این فصل آمده، به شرح زیرند:
الف: ولادت.
اعتقاد به ولادت حضرت مهدی علیه‌السلام از ضروریات اعتقاد اثنی‌عشری است در حالی که اهل‌سنت برآنند که آن‌حضرت در آینده به دنیا خواهد آمد. در این فصل دلایل ولادت آن‌حضرت در نظر شیعه بررسی شده‌اند.
ب: نام پدر حضرت مهدی علیه‌السلام.
برخی عالمان سنی‌مذهب نام پدر آن‌حضرت را «محمد» (یعنی نام رسول خدا صلی الله علیه و آله) دانسته‌اند.
ج: خلفای دوزاده‌گانه.
شیعیان اثنی‌عشری در مصداق‌های خلفای دوازده‌گانه‌ی مورد تصریح رسول خدا صلی الله علیه و آله اختلافی ندارند اما اهل‌سنت در تعیین این افراد به‌شدت ناهمسانند.
د: خاندان حضرت مهدی علیه‌السلام.
شیعیان برآنند که آن‌حضرت نهمین فرزند از نسل حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام است اما اهل‌سنت وی را از فرزندان امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌دانند.
فصل چهارم: ناقدان حدیث‌های مهدویت.
بحث مهمی که در این فصل آمده، آن است که تا پیش از ابن‌خلدون کسی در روایات مهدویت شک و تردید نکرده بود. اما نگاشته‌های او در کتاب «مقدمه» تردیدهایی ایجاد کردند. پس از ابن‌خلدون این مسیر پی‌گیری نشد تا زمان حال که اشخاصی چون سید محمد رشید رضا، احمد امین، فرید وجدی، عداب محمود الحمش به ذکر این تردیدها روی آوردند.
به اعقتاد کتاب، ریشه‌ی اصلی این نقدها در ارزیابی سند روایات مهدویت اهل‌سنت، تعصب‌های خاص، عنادورزی، و استفاده از تعارض‌های موجود در روایات مهدویت است.
در ادامه‌ی فصل چهارم، نقدها و شبهه‌های ابن‌خلدون و تشکیک‌گرایان معاصر سنی به‌تفکیک ذکر شده و پس از تحلیل، پاسخ‌شان آمده است.
در پایان نیز استفتایی از عالمان اهل‌سنت آورده شده که حاوی این سؤال است: کسی که ادعای مهدویت کرده و از دنیا رفته، چه حکمی دارد؟
پاسخ عالمان مذاهب چارگانه‌ی اهل‌سنت آن است که چنین کسی دروغگو است و پیروانش کافرند.
آنان بر اصل موضوع مهدویت تأکید کرده‌اند.
کتاب 356 صفحه‌ای «بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل‌سنت» در سال 1386 ازسوی «مؤسسه‌ی بوستان کتاب قم» به طبع رسیده است. علاقمندان می‌توانند آن را از فروشگاه‌های این مؤسسه تهیه نمایند:
تلفن دفتر مرکزی: 7 ـ 7742155 ـ 0251. نشانی اینترنتی: www.bustaneketab.com
فروشگاه تهران: خیابان فلسطین جنوبی، دست چپ، کوچه‌ی دوم (پشن)، فروشگاه بوستان کتاب. تلفن: 66460735.
فروشگاه مشهد: چهارراه خسروی، مجتمع یاس، جنب دفتر تبلیغات اسلامی شعبه‌ی خراسان رضوی. تلفن: 2233672.
فروشگاه‌های اصفهان: چهارراه کرمانی، جنب دفتر تبلیغات اسلامی شعبه‌ی اصفهان. تلفن: 2220370؛ میدان انقلاب، جنب سینما ساحل. تلفن: 2221712.
|
